Ryzyko zatorowości płucnej rośnie z wiekiem. Pomimo równego rozkładu zapadalności pomiędzy kobietami i mężczyznami, w populacji w wieku 25-35 lat zatorowość płucna dotyka częściej kobiet.
U kobiet w wieku rozrodczym najczęściej do zatorowości płucnej prowadzi przyjmowanie doustnej antykoncepcji. Żeńskie hormony płciowe zawarte w tabletkach antykoncepcyjnych działają prozakrzepowo, dlatego też przed ich włączeniem ginekolog zbiera szczegółowy wywiad dotyczący czynników ryzyka, chorób i nałogów. Po ocenie ryzyka podjęta zostaje decyzja o włączeniu odpowiedniego preparatu lub też jego odstawieniu. W trakcie przyjmowania antykoncepcji pacjentki powinny być szczególnie wyczulone na opisane wcześniej objawy i w razie ich wystąpienia niezwłocznie udać się do lekarza.
Kolejnym stanem sprzyjającym zatorowości płucnej, zarezerwowanym tylko dla kobiet jest ciąża. Zatorowość płucna wikła około 1 na 1000 ciąż, będąc wiodącą przyczyną zgonów ciężarnych w krajach rozwiniętych. Największym ryzykiem są obarczone kobiety w trzecim trymestrze ciąży oraz w pierwszych 6 tygodniach po porodzie, zwłaszcza po cięciu cesarskim. Ryzyko zatorowości płucnej do 3 miesięcy po porodzie jest 60 razy większe niż ryzyko kobiety nie ciężarnej. Z czego to wynika? Głównie ze zmian w stężeniach żeńskich hormonów płciowych oraz z utrudnienia powrotu krwi żylnej przez ucisk powiększonej macicy na naczynia. Dodatkowo do powikłań zakrzepowo-zatorowych przyczynia się wzrost masy ciała i zmniejszenie aktywności fizycznej. Szczególną grupą ryzyka są kobiety, których ciąże przebiegają z powikłaniami lub nie są donoszone. Może to stanowić manifestację zaburzeń krzepnięcia krwi, które również zwiększają prawdopodobieństwo zatoru. Zatorowość płucna w ciąży stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne z uwagi na ograniczenia w stosowaniu badań obrazowych oraz mogące wprowadzać w błąd objawy kliniczne i wyniki badań laboratoryjnych. Niemniej jednak każda ciężarna, a w szczególności pacjentki ze skłonnością do żylaków i obrzęków kończyn dolnych powinny bezwzględnie kontaktować się z lekarzem w razie wystąpienia objawów sugerujących zator płucny.
Zgodnie z aktualną publikacją Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, u kobiet po menopauzie stosujących hormonalną terapię zastępczą, ryzyko zatoru płucnego jest bardzo zróżnicowane w zależności od preparatu. Mimo mniejszego przyrostu ryzyka zatorowości płucnej, jest ono wyższe u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą w stosunku do przyjmujących tabletki antykoncepcyjne. Tłumaczy się to głównie różnicą wieku pacjentek.
Źródła:
Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Stan wiedzy na rok 2011. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2011, s. 462-467. ISBN 978-83-7430-288-3
Konstantinides S i wsp. Wytyczne ESC dotyczące rozpoznawania i postępowania w ostrej zatorowości płucnej w 2014 roku. Kardiologia Polska 2014; 72, 11: 997–1053; DOI: 10.5603/KP.2014.0211
Middeldorp S. Thrombosis in women: what are the knowledge gaps in 2013? Journal of Thrombosis and Haemostasis; 11(Suppl. 1): 180-191